Tăng cường kỷ cương, nền nếp và nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục, đào tạo

Bộ trưởng GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ

Phóng viên: Năm học mới 2016 – 2017 là năm đầu thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu của Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, xin đồng chí cho biết, ngành Giáo dục xác định những nhiệm vụ chủ yếu của năm học mới là gì?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Năm học 2016 – 2017, căn cứ tình hình thực tiễn, Bộ GD và ĐT chỉ đạo toàn ngành tập trung triển khai chín nhiệm vụ chủ yếu nhằm tăng cường kỷ cương, nền nếp và nâng cao chất lượng các hoạt động GD và ĐT. Trong đó nhiệm vụ thứ nhất, toàn ngành tiến hành rà soát, quy hoạch lại mạng lưới cơ sở giáo dục. Bộ GD và ĐT sẽ xây dựng nguyên tắc, tiêu chí để các địa phương thực hiện quy hoạch mạng lưới phù hợp với điều kiện của từng vùng, địa phương; triển khai kiểm định các cơ sở giáo dục đại học để có căn cứ xếp hạng, phân tầng và sắp xếp lại mạng lưới một cách tổng thể, phù hợp với nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong điều kiện hội nhập quốc tế. Thứ hai, ngành Giáo dục tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục các cấp. Thứ ba, ngành giáo dục sẽ tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức về công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh; hoàn thiện chương trình giáo dục hướng nghiệp bên cạnh việc xây dựng chính sách, cơ chế phát triển đội ngũ giáo viên giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông.

Cùng với những vấn đề nêu trên, Bộ GD và ĐT triển khai nâng cao chất lượng dạy học ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh ở các cấp học và trình độ đào tạo. Tiếp tục bồi dưỡng, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giảng viên ngoại ngữ, tạo môi trường giao tiếp bằng ngoại ngữ cho học sinh. Bên cạnh đó, là nhiệm vụ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy, học và quản lý giáo dục. Nhất là tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, chỉ đạo điều hành… Đối với vấn đề bảo đảm cơ sở vật chất, nhiệm vụ đặt ra, bên cạnh nguồn ngân sách nhà nước, Bộ GD và ĐT chủ trương đẩy mạnh thu hút các nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước để đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy, nghiên cứu; nhất là tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để đầu tư các phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, đồng thời giải quyết các yêu cầu thực tiễn của doanh nghiệp.

Ngành Giáo dục cũng tăng cường hội nhập quốc tế thông qua việc thí điểm các mô hình giáo dục tiên tiến, chương trình giảng dạy, sách giáo khoa, kiểm tra, đánh giá học sinh của các nước ở bậc học phổ thông trong cả nước. Khuyến khích các cơ sở đào tạo tiếp nhận chuyển giao chương trình tiên tiến của nước ngoài, sử dụng tiếng Anh trong giảng dạy, thu hút chuyên gia quốc tế tham gia giảng dạy, nghiên cứu khoa học.

Một nhiệm vụ trọng tâm khác là đẩy mạnh việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các cơ sở giáo dục đại học. Bộ GD và ĐT khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học thực hiện tự chủ theo quy định, nhất là theo tinh thần Nghị quyết số 77/NQ-CP năm 2014 của Chính phủ đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý nghiêm các vi phạm để bảo đảm thực hiện tự chủ hiệu quả đúng pháp luật. Nhiệm vụ cuối cùng được ngành Giáo dục xác định là tập trung nghiên cứu, dự báo nhu cầu thị trường lao động; điều chỉnh cơ cấu, kiểm soát quy mô đào tạo theo hướng giảm chỉ tiêu các ngành ít có nhu cầu tuyển dụng, chất lượng thấp; tăng dần quy mô đào tạo các ngành có nhu cầu tuyển dụng, chất lượng cao nhằm phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Phóng viên: Như đồng chí vừa trao đổi, một trong những nhiệm vụ trọng tâm là nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý các cấp. Đây cũng được coi là một trong những yếu tố quyết định tạo nên sự thành công trong đổi mới. Theo đồng chí, ngành Giáo dục cần có những giải pháp cụ thể gì để đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ đổi mới cả trước mắt và lâu dài?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục (GV và CBQLGD) là khâu then chốt, quyết định sự thành công của công cuộc đổi mới cho nên phải thực hiện liên tục, lâu dài chứ không phải ngay lập tức. Hiện, cả nước có hơn 1,3 triệu GV và CBQLGD. Ngành Giáo dục sẽ rà soát, hoàn thiện, ban hành các chuẩn giáo viên, từ đó xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng; xây dựng lộ trình tinh giản biên chế những giáo viên không có khả năng đạt chuẩn.

Đối với đội ngũ cán bộ quản lý, ngành Giáo dục sẽ tổ chức quy hoạch đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt cấp sở, phòng và trường để tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý phong phú, có chất lượng tốt. Trên cơ sở quy hoạch và đạt chuẩn các vị trí chức danh quản lý giáo dục, thực hiện bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ chủ chốt các cơ quan quản lý nhà nước và cơ sở GD, ĐT bảo đảm phù hợp với năng lực, sở trường của từng cán bộ, góp phần nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều hành.

Ngành Giáo dục cũng chú trọng thực hiện có hiệu quả công tác tôn vinh, thi đua khen thưởng và truyền thông, nhân rộng những tấm gương nhà giáo tiêu biểu, điển hình tiên tiến xuất sắc; tiếp tục phát động trong toàn ngành phong trào thi đua dạy tốt, học tốt để “mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” nhằm khơi gợi nhiệt huyết và ý thức tự hào nghề nghiệp của đội ngũ.

Phóng viên: Một trong những hạn chế của giáo dục những năm qua chưa quan tâm đúng mức giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống… Đồng chí có thể cho biết, trong năm học mới này, ngành Giáo dục có những đổi mới nội dung, phương pháp gì để phát triển năng lực, phẩm chất, kỹ năng cho học sinh theo tinh thần đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Những năm vừa qua, cùng với việc nâng cao chất lượng dạy và học nói chung, ngành Giáo dục luôn coi trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho học sinh. Nội dung giáo dục đạo đức, lối sống được lồng ghép trong nhiều môn học và nhiều hoạt động giáo dục; hình thức giáo dục đa dạng theo hướng tăng cường cơ hội trải nghiệm sáng tạo cho học sinh. Tuy nhiên, nhiều địa phương làm tốt nhưng cũng có địa phương chưa làm tốt do nhiều nguyên nhân. Trong đó, điều kiện dạy học chưa bảo đảm, nhận thức của một số học sinh và phụ huynh còn hạn chế, chủ yếu tập trung “học chữ” nhằm mục tiêu thi cử mà thời gian dành cho các hoạt động giáo dục kỹ năng sống chưa tương xứng…

Trong năm học 2016 – 2017 và những năm tiếp theo, Bộ GD và ĐT đặc biệt chú trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, ý thức, trách nhiệm của công dân đối với xã hội, cộng đồng cho học sinh. Trong đó, tập trung đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học và vận dụng kiến thức, kỹ năng của học sinh. Đẩy mạnh việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực; bảo đảm cân đối giữa trang bị kiến thức, rèn luyện kỹ năng và định hướng thái độ, hành vi cho học sinh. Bên cạnh việc tổ chức học tập ở trên lớp, các nhà trường cũng phải chú trọng giao nhiệm vụ và hướng dẫn học sinh học tập ở ngoài nhà trường. Khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao; tăng cường tính giao lưu, hợp tác nhằm thúc đẩy học sinh hứng thú học tập…

Bộ GD và ĐT cũng sẽ tích cực phối hợp với Trung ương Đoàn, các bộ, ngành liên quan nhằm triển khai giáo dục toàn diện, phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh.

Phóng viên: Những năm vừa qua, khi bước vào năm học mới, tình trạng lạm thu, dạy thêm, học thêm luôn gây bức xúc trong dư luận xã hội. Theo Bộ trưởng cần có biện pháp gì chấn chỉnh tình trạng này trong năm học mới 2016 – 2017 này?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Thời gian qua, tại các địa phương đặc biệt là các thành phố lớn tình trạng lạm thu, dạy thêm, học thêm đang gây bức xúc, khó khăn cho người dân. Tình trạng lạm thu với nhiều hình thức, nhất là hình thức “đóng góp tự nguyện” của hội cha mẹ học sinh để xây dựng nhà trường; thu tiền mua đồng phục, lễ phục, vận động quyên góp, tài trợ trái quy định.

Để chấn chỉnh các vấn đề nêu trên, ngay đầu năm học mới, Bộ GD và ĐT đã có văn bản yêu cầu các sở GD và ĐT hướng dẫn các cơ sở giáo dục thực hiện nghiêm túc các quy định hiện hành. Nghiêm cấm việc lợi dụng danh nghĩa Ban đại diện cha mẹ học sinh kêu gọi đóng góp tự nguyện trái quy định. Các cơ sở giáo dục thực hiện các khoản thu nghiêm túc, công khai minh bạch đúng quy định của Nhà nước, các khoản thu trái quy định dưới bất kỳ hình thức nào đều phải trả lại. Nghiêm cấm các cơ sở giáo dục ép cha mẹ học sinh viết đơn tự nguyện xin học thêm trái với quy định. Chúng tôi cũng sẽ tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra nhằm ngăn chặn và xử lý nghiêm khắc các cơ sở giáo dục, đặc biệt là người đứng đầu để xảy ra vi phạm.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!