Toàn cảnh phiên họp
Hội đồng đã nghe Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo về một số vấn đề lớn: Tình hình thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm năm học 2019-2020, định hướng nhiệm vụ năm học 2020-2021 và các năm tiếp theo; Kết quả tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT, tuyển sinh ĐH-CĐ năm 2020 và định hướng giai đoạn 2021-2025; Dạy và học trực tuyến trong các cơ sở giáo dục; Đảm bảo sách giáo khoa và quản lý sách tham khảo…
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị các thành viên Hội đồng tập trung thảo luận, cho ý kiến về phương án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021 và những năm tiếp theo, giải pháp đảm bảo không để thiếu sách giáo khoa, công tác quản lý sách tham khảo trong trường học.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Phó Chủ tịch Hội đồng chủ trì phiên họp
Kỳ thi tốt nghiệp THPT là rất cần thiết
Tất cả các thành viên Hội đồng đều khẳng định sự cần thiết của việc tổ chức kỳ tốt nghiệp THPT, không chỉ theo đúng quy định của Luật Giáo dục, mà còn tạo động lực để thúc đẩy công tác dạy và học, đánh giá chất lượng giáo dục trên cả nước làm cơ sở xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách liên quan đến giáo dục.
Theo GS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Đại học Sư phạm Hà Nội, Uỷ viên Hội đồng cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT giúp chúng ta đánh giá được hệ thống giáo dục. Đây còn là cơ sở, tạo động lực thúc đẩy, tạo ra sự tiến bộ trong quá trình dạy và học của các thầy cô giáo lẫn học sinh.
Là giáo viên đứng lớp nhiều năm, Cô giáo Nguyễn Thị Nhiếp, Hiệu trưởng Trường THPT Yên Hoà (Hà Nội), thành viên Tổ Tư vấn của Uỷ ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo khẳng định nếu không tổ chức kỳ thi thì không chỉ học sinh không có động lực học tập, mà các thầy cô cũng sẽ không nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học.
Đồng quan điểm, GS.TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội, thành viên Tổ Tư vấn của Uỷ ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo nhấn mạnh: Không tổ chức kỳ thi chúng ta không kiểm soát được việc dạy và học, đặc biệt là những định hướng đổi mới trong giáo dục.
Trong khi đó, GS.TS Nguyễn Lân Dũng, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ GDĐT khẳng định chỉ có qua kỳ thi mới đánh giá được môn học nào, lĩnh vực nào, địa phương nào còn yếu.
Từ những kết quả đã đạt được, các ý kiến đề nghị tiếp tục giữ ổn định phương án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT như năm 2020, đồng thời tăng cường chuẩn hoá, ứng dụng công nghệ.
Theo GS.TS Nguyễn Hữu Đức, Tổ trưởng Tổ Tư vấn của Uỷ ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo: giữ ổn định và hiện đại hoá, chuẩn hoá phương án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia là hướng đúng, khả thi. Kỳ thi đáp ứng được 3 nguyên lý giáo dục cơ bản: Học và thi; phi tập trung hoá, phân cấp, bảo đảm độc lập giữa người tổ chức thi và người sử dụng kết quả thi; tính liên ngành và ứng dụng công nghệ.
Lãnh đạo một số trường đại học cho rằng hai đổi mới lớn nhất đối với kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia là thí sinh được đăng ký nguyện vọng xét tuyển đại học, cao đẳng sau khi biết kết quả, thí sinh không phải về các thành phố lớn mà đã được thi tại trường.
“Nếu kỳ thi tổ chức thi như năm nay thì đáp ứng được khoảng 80% yêu cầu của các trường đại học”, GS.TS Hoàng Minh Sơn Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng qua 6 năm thực hiện lộ trình đổi mới, kỳ thi tốt nghiệp THPT đã cơ bản đáp ứng yêu cầu.
Còn PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng Đại học Sư phạm kỹ thuật TPHCM, Phó Trưởng Tiểu ban giáo dục nghề nghiệp nêu quan điểm: “Nhiều ý kiến cho rằng đỗ trên 90% không cần tổ chức kỳ thi nhưng không thi không được vì nếu không thi các em sẽ không học, không chuẩn bị được đầy đủ kiến thức để học ở bậc cao hơn. Tôi cũng ủng hộ chủ trương thi trên máy tính. Vì những người dân nghèo, vì sự công bằng cho tất cả thí sinh, kỳ thi nên được tiếp tục tổ chức như năm nay với một số điều chỉnh kỹ thuật”.
Ông Phạm Tất Thắng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho biết Kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia đã được quy định trong Luật Giáo dục nhằm đánh giá chất lượng giáo dục phổ thông trên cả nước. Nhìn lại kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay dù tỉ lệ đỗ trên 90% nhưng ở từng môn học cụ thể như Lịch sử hay tiếng Anh cũng đặt ra những vấn đề cần tiếp tục xử lý. Theo ông “Kỳ thi phải đảm bảo chính xác, khách quan, công bằng; không gây áp lực cho thí sinh, tốn kém cho xã hội; đánh giá được chất lượng dạy và học ở các trường phổ thông. Chúng ta cũng cần giữ ổn định kỳ thi, tránh việc tạo áp lực thay đổi đối với xã hội”.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ, Uỷ viên Thường trực Hội đồng phát biểu tại phiên họp
Tiếp thu các ý kiến, Bộ trưởng Bộ GDĐT Phùng Xuân Nhạ khẳng định qua 6 năm thực hiện, lộ trình đổi mới kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia đến lúc này đã hoàn thành, việc tổ chức kỳ thi sau năm 2020 cơ bản ổn định. Bộ GDĐT tập trung chủ yếu vào 2 khâu: Ngân hàng đề thi và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ. “Vì vậy, phương án tổ chức kỳ thi năm 2021 không có gì thay đổi cả về số môn thi, phạm vi kiến thức, cách thức tổ chức… giống như kỳ thi năm 2020”.
Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh: Thời gian tới, Bộ GDĐT cần tập trung xây dựng ngân hàng đề thi ngày càng phong phú, có lộ trình công khai để thí sinh học, ôn luyện; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, có lộ trình tiến tới thi qua máy càng nhiều càng tốt, thi nhiều đợt trong năm, thi qua các trung tâm khảo thí độc lập, thi tại trường.
Phải tách bạch, phân định rõ sách tham khảo và sách giáo khoa
Những vấn đề liên quan đến sách giáo khoa, sách tham khảo cũng đã được các thành viên Hội đồng trao đổi, thảo luận kỹ. Lãnh đạo Bộ GDĐT cho biết đây là năm học đầu tiên có sách giáo khoa theo chương trình mới, dù chưa dạy chính thức nhưng qua tập huấn, các giáo viên đánh giá chất lượng tốt hơn trước. Lần đầu tiên có nhiều bộ sách giáo khoa để lựa chọn, là động lực thúc đẩy các nhóm biên tập, nhà xuất bản. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng một nhà xuất bản không nên có quá nhiều bộ SGK khác nhau khiến nguồn lực bị phân tán, chất lượng biên soạn không được bảo đảm.
Về thực tế ở một số nơi xuất hiện tình trạng thiếu sách giáo khoa, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định sẽ có những giải pháp không để xảy ra tình trạng này như vừa qua.
Theo đó, Bộ GDĐT sẽ khẩn trương áp dụng công nghệ thông tin cho phép từng học sinh đăng ký mua sách giáo khoa qua mạng, nơi nào chưa có mạng thì hệ thống bưu điện sẽ thống kê giúp để các nhà xuất bản nắm được đầy đủ nhu cầu để chuẩn bị, sau đó chuyển trực tiếp đến tận tay học sinh. Bên cạnh đó, hệ thống này cũng sẽ cho phép học sinh đăng ký nhận sách cũ, học lại, để giảm số lượng sách in mới, tiết kiệm chi phí.
“Các nước có sách tham khảo nhưng không phải là bắt buộc mà ai muốn đọc gì thì đọc, nhất là các giáo viên để giảng dạy cho phong phú chứ không phải là học sinh”, GS.TS Nguyễn Lân Dũng thông tin thêm.
Các ý kiến đều thống nhất phải tách bạch, phân định rõ sách tham khảo và sách giáo khoa.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị Bộ GDĐT nghiên cứu việc đưa sách giáo khoa tới tay học sinh, giảm các khâu trung gian. Sách giáo khoa thì được đưa vào nhà trường, đến từng học sinh, còn sách tham khảo không được đưa vào nhà trường, khuyến khích sử dụng lại sách giáo khoa cũ.
Đối với sách tham khảo, Bộ GDĐT phải sửa đổi, bổ sung quy định không chỉ cấm việc ép phụ huynh, học sinh mua sách tham khảo mà phải cấm mọi hình thức “khuyến khích” đưa sách tham khảo vào trường học, “Nếu không quản lý chặt chẽ sách tham khảo thì sẽ đi ngược lại mục đích giảm tải chương trình giáo dục”, Phó Thủ tướng nói.
Sau khi nghe Báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo – Cơ quan thường trực của Hội đồng, ý kiến phát biểu của các thành viên Hội đồng và các đại biểu dự họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam kết luận như sau:
1. Đổi mới kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông là khâu đột phá trong đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, đã được Chính phủ xác định lộ trình hoàn thành cơ bản vào năm 2020.
Bộ Giáo dục và Đào tạo tổng kết đánh giá kết quả đổi mới thi tốt nghiệp trung học phổ thông theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Sớm công bố phương án thi năm học 2021 và định hướng những năm tới đây để học sinh, nhà trường chủ động trong dạy và học.
2. Về sách giáo khoa, giao Bộ Giáo dục và Đào tạo:
Có văn bản quy định chặt chẽ việc sử dụng sách giáo khoa và sách tham khảo, xử lý nghiêm các hành vi trực tiếp hoặc gián tiếp ép buộc học sinh, phụ huynh mua sách tham khảo.
Chỉ đạo các khâu liên quan khuyến khích giữ gìn, sử dụng lại sách giáo khoa để tiết kiệm cho xã hội.
Thúc đẩy mạnh mẽ phát triển học liệu điện tử và ứng dụng công nghệ thông tin trong kết nối, tạo kênh phân phối để sách giáo khoa đến tận tay học sinh, nhằm đảm bảo không thiếu sách giáo khoa, tiết kiệm và chống sách lậu.