Hướng tới một nền giáo dục đại học trung thực và chất lượng

Tham dự Hội nghị có gần 1000 đại biểu là Chủ tịch Hội đồng trường, Giám đốc, Trưởng Ban đào tạo các đại học, học viện; Hiệu trưởng, trưởng phòng đào tạo của hơn 327 trường đại học, cao đẳng sư phạm và trung cấp sư phạm trên toàn quốc và các chuyên gia về lĩnh vực giáo dục đại học.

Cạnh tranh bình đẳng về chất lượng

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, cả nước vừa kết thúc kỳ thi THPT quốc gia năm 2019, đây là kỳ thi quan trọng, nhận được sự quan tâm và vào cuộc của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội. Đến thời điểm này có thể nói, kỳ thi đã thành công.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát biểu khai mạc Hội nghị

Trên cơ sở kết quả phân tích kỹ phổ điểm của từng môn, từng địa phương, tới đây Bộ GD&ĐT sẽ tổ chức Hội nghị Giám đốc sở GD&ĐT sẽ bàn kỹ để mổ xẻ, rút kinh nghiệm. “Kỳ thi không chỉ để xét tốt nghiệp, làm cơ sở tuyển sinh mà quan trọng hơn là giúp ngành Giáo dục phân tích, điều chỉnh chương trình, nội dung, phương pháp tổ chức dạy học, có giải pháp nâng cao chất lượng ở bậc phổ thông, nhất là những môn học có kết quả thấp trong kỳ thi THPT quốc gia như Lịch sử, tiếng Anh” – Bộ trưởng nói.

Về công tác tuyển sinh, theo Bộ trưởng, kế hoạch tuyển sinh đã có, hướng dẫn đầy đủ, các trường cũng đã xây dựng đề án tuyển sinh, phương thức xét tuyển và các điều kiện kèm theo, trên cơ sở này, các trường cần rà soát và thực hiện nghiêm túc theo đề án.

Lưu ý về việc cải thiện chất lượng xét tuyển, Bộ trưởng đồng thời nhấn mạnh tới mối quan hệ giữa chất lượng đào tạo của các trường đại học và chuẩn đầu ra. Theo Bộ trưởng, nhiều trường hiện nay vẫn mất nhiều tâm sức cho xét tuyển, trong khi quá trình đào tạo và đầu ra rất quan trọng. Vấn đề của đào tạo đại học không chỉ chọn được những học sinh tốt để đủ đầu vào mà còn phải có trách nhiệm về đầu ra, thể hiện cam kết với người học về chất lượng đào tạo, việc làm sau khi ra trường.

Để nâng cao uy tín cho giáo dục đại học Việt Nam, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, không có gì khác ngoài chất lượng. “Các trường đại học phải minh bạch điều kiện đảm bảo chất lượng, để những trường nào chất lượng sau một thời gian không cải thiện được phải đóng cửa.Các trường cạnh tranh bình đẳng về chất lượng, tránh trường hợp có những góc khuất, những điểm tối, tạo ra nghi ngờ trong xã hội và người sử dụng lao động về chất lượng giáo dục đại học của Việt Nam”.

Người đứng đầu ngành Giáo dục khẳng định quyết tâm xây dựng một nền giáo dục đại học trung thực, chất lượng. Trong đó, mỗi cơ sở giáo dục phải trung thực về chất lượng, tôn trọng người sử dụng lao động, lấy người sử dụng làm trung tâm, thể hiện trách nhiệm xã hội, lấy sự phát triền bền vững làm mục tiêu phát triển.

“Các trường đừng sợ bị chê yếu, yếu thật thì chúng ta nhìn thẳng, tôi rất có niềm tin chúng ta sẽ xây dựng được một nền giáo dục đại học có chất lượng, bởi chất lượng phổ thông của chúng ta không thấp, nhu cầu học đại học còn cao, thị trường lao động cần rất nhiều nhân lực có chất lượng, đó là yếu tố thuận lợi của đại học” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Tuyển sinh chỉ là một khâu của tự chủ đại học

Tại Hội nghị, bên cạnh các ý kiến nhận xét tích cực về kết quả kỳ thi THPT quốc gia năm 2019 tạo thuận lợi cho việc xét tuyển của các trường thì vấn đề được tập trung thảo luận là làm thế nào để thúc đẩy tự chủ đại học trong điều kiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học vừa có hiệu lực.

Bàn về vấn đề này, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, tự chủ là một trục xuyên suốt, trong đó tuyển sinh chỉ là một khâu. “Một đại học phát triển bền vững là phải nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, gắn kết với người sử dụng lao động, cộng đồng. Nhưng hiện nay các trường mới tập trung vào đào tạo, thời lượng bàn về nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, gắn kết đào tạo với sử dụng còn ít” – Bộ trưởng nhận định.

Ông Phạm Quang Trung, Giám đốc Học viện Quản lý Giáo dục trao đổi tại Hội nghị

GS.TS Nguyễn Đình Đức, Trưởng Ban Đào tạo, ĐHQG Hà Nội thì nêu quan điểm, bản chất của tự chủ ĐH không phải là có một đề án tự chủ hay cắt toàn bộ kinh phí nhà nước mà là cởi trói về cơ chế, cởi bỏ các rào cản để trường có thể nhanh chóng hội nhập; bản chất tự chủ là các trường phải hội nhập. Mô hình trường không chỉ nghiên cứu mà là số hóa, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Để nghiên cứu, đổi mới, sáng tạo phải có nhân tài, phải tạo điều kiện thuận lợi cho các nhóm nghiên cứu mạnh.

Ông Phạm Quang Trung, Giám đốc Học viện Quản lý Giáo dục cho rằng, tự chủ đại học là hướng đi hoàn toàn đúng đắn, hầu hết các trường đều ủng hộ hướng đi này, nhất là khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học có hiệu lực từ 1/7/2019. Nhưng đây không phải câu chuyện đơn giản, với những trường có đội ngũ lãnh đạo, giảng viên tốt, uy tín cao thì thực hiện dễ hơn, các trường top dưới, kể cả trường công và ngoài công lập sẽ có những khó khăn khác nhau.

Từ thực tế một số trường đã thí điểm tự chủ, ông Phạm Quang Trung cho rằng, điều quan trọng ngoài thành lập/kiện toàn hội đồng trường là rà soát toàn bộ hệ thống quy chế. “Nhiều trường thiếu quy chế, thiếu các quy định nội bộ, khi thanh tra, kiểm tra động đến là thiếu căn cứ. Khi tự chủ càng cao thì vai trò các văn bản này càng lớn” – ông Trung nhấn mạnh và đề nghị Bộ GD&ĐT cần chú trọng thêm khâu hậu kiểm.

Chia sẻ về quá trình chuẩn bị cho tự chủ của ĐH Y Hà Nội, PGS.TS Nguyễn Hữu Tú, Phó Hiệu trưởng nhà trường cho biết, Đại học Y đã có những chuẩn bị tích cực, quan tâm xây dựng văn hoá chất lượng từ nhiều năm nay. PGS.TS Nguyễn Hữu Tú cũng đề cao lộ trình dần bỏ bộ chủ quản, trong đó sự tiên phong của Bộ GD&ĐT là quyết định dũng cảm.

Các ý kiến trao đổi cũng cho rằng, lộ trình thực hiện tự chủ cần gắn với việc thay đổi vai trò quản lý của cơ quan chủ quản và quản trị của nhà trường. Đồng thời, đề nghị Bộ GD&ĐT nhanh chóng có nghị định, văn bản hướng dẫn để các trường có cơ sở thực hiện, triển khai Luật.

Tự xã hội sẽ  tôn vinh chất lượng các trường

Trao đổi tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Lê Hải An cho biết, Bộ GD&ĐT đã trình Chính phủ sớm ban hành nghị định hướng dẫn Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học. Để thực hiện tự chủ đại học, theo Thứ trưởng, các trường cần xác định rõ, đổi mới, nâng cao năng lực quản trị đại học là yếu tố then chốt, thúc đẩy sự phát triển của cả nền giáo dục đại học.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ giải đáp ý kiến của các đại biểu tham dự Hội nghị tại điểm cầu Hà Nội

Các trường cũng cần nhận thức rõ tự chủ đại học, vai trò, trách nhiệm của Hội đồng trường, Ban giám hiệu, xây dựng cơ chế phối hợp chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng uỷ, Ban Giám hiệu và Hội đồng trường; thực hiện tốt các nghị định hướng dẫn dưới Luật, các văn bản pháp luật liên quan. Mặt khác, cũng cần chủ động truyền thông nội bộ và truyền thông cho xã hội.

Nhấn mạnh vai trò của việc “ngấm các quy định” trong quá trình triển khai tự chủ đại học, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, dường như đến nay các trường vẫn chưa thực sự ngấm các quy định về tự chủ, nếu không rõ, không ngấm, trong quá trình thực hiện khi vướng vào quy định sẽ khó thực hiện.

Bộ trưởng cũng lưu ý, thực hiện tự chủ, các trường phải chủ động có kế hoạch, đề án lộ trình thực hiện cụ thể 5 năm, 10 năm, để từ đó có kế hoạch đầu tư, kêu gọi đầu tư. Một yếu tố cũng cần quan tâm khi xây dựng kế hoạch, đề án là về Hội đồng trường, các trường cần dành thời gian nghiên cứu kỹ vấn đề này.

Để hỗ trợ các trường triển khai tự chủ, Bộ trưởng cho biết, Bộ GD&ĐT đang xây dựng một số tài liệu dạng sổ tay về tự chủ để hỗ trợ các trường; Bộ cũng sẽ tổ chức các khóa bồi dưỡng cho các trường về những vấn đề còn khó khăn, bỡ ngỡ trong quá trình thực hiện tự chủ. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, quan trọng là các trường phải cùng nhau chia sẻ kinh nhiệm, rút kinh nghiệm cùng phát triển.

Bộ trưởng đề nghị các vụ, cục của Bộ GD&ĐT tiếp tục hoàn thiện trình Chính phủ ban hành Nghị định về tự chủ đại học, làm việc với các bộ, ngành liên quan tạo điều kiện thuận lợi cho tự chủ. “Quan điểm là Bộ GD&ĐT chỉ kiến tạo, giám sát và trọng tài, còn tự cuộc sống, tự xã hội tôn vinh chất lượng của các trường. Bộ sẵn sàng cùng các trường bảo vệ cái đúng, gỡ những chỗ vướng, cố gắng hóa giải đảm bảo sự đoàn kết” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cũng theo Bộ trưởng, các hiệu trưởng, lãnh đạo nhà trường, các cán bộ giảng viên phải cùng ngấm về tự chủ, tạo ra môi trường dân chủ thực hiện tự chủ. Bộ sẽ có khung hướng dẫn chung nhưng quan điểm là các trường không ngồi chờ, mà chủ động phát hiện vấn đề, giải quyết vấn đề.

“Tâm thế của các nhà trường đã sẵn sàng, tin tưởng rằng tới đây giáo dục đại học sẽ có bước tiến nhanh, vững chắc, nâng cao chất lượng, xây dựng uy tín của từng nhà trường góp phần vào uy tín chung của giáo dục đại học” – Bộ trưởng khẳng định.