Ngày 10/11/2020, Tiểu ban Giáo dục mầm non thuộc Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực đã họp để thảo luận về vấn đề: Các giải pháp duy trì nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục mầm non (GDMN) cho trẻ 5 tuổi; Xây dựng đề án đến năm 2030 về phổ cập giáo dục mầm non trẻ em 4 tuổi.
Đề án Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi được Chính phủ phê duyệt năm 2010 với mục tiêu: Bảo đảm hầu hết trẻ em 5 tuổi ở mọi vùng miền được đến lớp để thực hiện chăm sóc, giáo dục 2 buổi/ngày, đủ một năm học, nhằm chuẩn bị tốt về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ, tiếng Việt và tâm lý sẵn sàng đi học, bảo đảm chất lượng để trẻ em vào lớp 1. Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trưởng Tiểu ban Giáo dục mầm non, Ngô Thị Minh khẳng định, “đây là một chủ trương đúng đắn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với thế hệ măng non – tương lai của đất nước”.
Trong hơn 10 năm qua, Việt Nam đã thực hiện thành công các mục tiêu phổ cập GDMN cho trẻ em 5 tuổi, tạo nên diện mạo mới đối với GDMN. Cụ thể, Vụ trưởng Vụ GDMN Nguyễn Bá Minh cho biết, từ khi triển khai phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi, về cơ sở vật chất, chất lượng phòng học thay đổi theo hướng tích cực, bảo đảm một phòng học/lớp mẫu giáo 5 tuổi. Hầu hết phòng học cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi đã được đầu tư kiên cố, bán kiên cố. Chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ đã được cải thiện rất nhiều.
Tuy nhiên, việc phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi nói riêng và trẻ mầm non nói chung còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Công tác rà soát, sắp xếp mạng lưới trường, lớp học ở một số địa phương chưa phù hợp; chưa hoàn thiện quy hoạch tổng thể về phát triển trường, lớp mầm non, nhất là quy hoạch quỹ đất tại các khu vực có khu công nghiệp, khu chế xuất.
Công tác quản lý xã hội hóa giáo dục còn bất cập cả trong định hướng phát triển, quy hoạch và chỉ đạo thực hiện. Một số cơ chế, chính sách xã hội hóa chưa thật sự phát huy tác dụng như việc huy động và sử dụng các nguồn thu từ cha mẹ học sinh hoặc việc thực hiện chính sách về tín dụng, đất đai phục vụ cho xây trường, lớp mầm non.
Chia sẻ kinh nghiệm, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Quảng Ninh Châu Hoài Thu cho rằng, một trong những điều kiện giúp Quảng Ninh sớm hoàn thành phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi là có các chính sách đặc thù cho trẻ em và giáo viên mầm non. Bên cạnh các chính sách chung của Trung ương, Quảng Ninh đã chủ động triển khai hiệu quả một số chính sách đặc thù đối với trẻ em và đội ngũ giáo viên mầm non, như hỗ trợ tiền ăn trưa cho trẻ em học mẫu giáo tại các cơ sở GDMN; kéo dài thực hiện một số chính sách đối với trẻ em và giáo viên mầm non.
Trong bối cảnh ngân sách nhà nước hạn chế, việc huy động các nguồn lực xã hội tham gia vào GDMN là vô cùng cần thiết. Bà Lương Thị Biển, Trưởng phòng GDMN, Sở GDĐT Bắc Ninh chia sẻ kinh nghiệm của Bắc Ninh là tuyên truyền, phổ biến và quán triệt nội dung Quyết định số 239/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 55/QĐ-UBND ngày 14/4/2011 của UBND tỉnh về “Chương trình Phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi giai đoạn 2010 – 2015” tới các ban, ngành, đoàn thể trong xã hội, cộng đồng, tạo sự hưởng ứng tích cực của các bậc cha mẹ trẻ và sự ủng hộ của toàn xã hội.
Tại phiên họp, các Uỷ viên Hội đồng, thành viên tiểu ban, chuyên gia góp ý và chia sẻ kinh nghiệm thực hiện phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi cũng như đưa ra một số đề xuất, kiến nghị để duy trì thành công của phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi và tiến tới phổ cập GDMN cho trẻ 4 tuổi.
Phó Giám đốc Sở GDĐT Bắc Giang Nguyễn Văn Thêm nhấn mạnh, cơ chế, chính sách là điều kiện tiên quyết để GDMN nói riêng và giáo dục nói chung phát triển. Với Bắc Giang, có thể đẩy nhanh phổ cập 4 tuổi, và nếu theo tiêu chí như 5 tuổi thì đến 2025 có thể hoàn thành phổ cập.
Tuy vậy, một số chuyên gia đề nghị Bộ GDĐT cần có đánh giá tổng thể các điều kiện bảo đảm chất lượng, nghiên cứu căn bản quy mô GDMN, từ đó có chính sách vĩ mô, thì mới giải quyết căn cơ các vấn đề của GDMN hiện nay và quyết định lộ trình triển khai phổ cập GDMN cho trẻ 4 tuổi.
Kết luận phiên họp, Thứ trưởng Ngô Thị Minh nhấn mạnh: Cần phải nhìn nhận, đánh giá chất lượng công tác phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi, tìm ra những hạn chế và đưa ra giải pháp góp phần nâng cao chất lượng. Nếu chúng ta không nhìn nhận được những hạn chế đó, chương trình mới sẽ gặp nhiều khó khăn. GDMN phải phát triển vững chắc, phải làm nền móng chắc để liên thông với giáo dục phổ thông.
Để thực hiện điều đó, Thứ trưởng nêu yêu cầu: rà soát mạng lưới ở các địa phương đã phù hợp chưa; quy hoạch mạng lưới là quan trọng, chương trình GDMN 10 năm phải chỉnh sửa liên thông với chương trình giáo dục phổ thông thế nào và cần phải có sự chỉnh sửa liên thông với giáo dục phổ thông ra sao.
Thứ trưởng cũng đặc biệt quan tâm đến việc các địa phương đã dành quỹ đất cho phát triển GDMN thế nào. Hệ thống trường lớp trong các khu công nghiệp, khu chế xuất có những bất cập gì. Cùng với đó là một số địa phương còn chưa quan tâm, sâu sát, chỉ đạo chưa quyết liệt để hỗ trợ giáo viên mầm non.
Từ thực tế các địa phương, các báo cáo tham luận cần nêu ý kiến, đưa ra những giải pháp củng cố nâng cao chất lượng trong thời gian tới, cần có giải pháp khắc phục; định hướng để tham mưu cho các cấp thẩm quyền có quyết sách phù hợp.